Dnia 07.08.2020 r., Minister Sprawiedliwości wraz z Ministrem Środowiska na briefingu prasowym zaprezentowali projekt ustawy o transparentności funkcjonowania organizacji pozarządowych. Zgodnie z wypowiedziami ministrów zasadniczym celem projektowanej ustawy jest stworzenie rejestru organizacji pozarządowych, które otrzymują środki finansowe spoza granic państwa.
Wskazać w tym miejscu trzeba, że ministrowie środowiska i sprawiedliwości nie są organami właściwymi w sprawach dotyczących organizacji pozarządowych i pożytku publicznego. Takim organem w świetle ustawy z dn. 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2003 r. poz. 873 z późn. zm.) o jest Przewodniczący Komitetu ds. Pożytku Publicznego, który w oświadczeniu z dnia briefingu prasowego ministrów[1] zdystansował się do projektu ustawy i jej założeń. Wskazując np. na to, że organizacje pozarządowe już obecnie mają obowiązek zgłaszania darowizn, których jednorazowa wartość wynosi 15 tys. zł. lub ich łączna suma otrzymana od jednego darczyńcy przekracza 35 tys. zł. obowiązek informowania urzędu skarbowego o darczyńcy z podaniem jego nazwy i adresu[2].
Projekt ustawy jest szczególnie niepokojący w świetle wyroku Europejski Trybunał Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie C-78/18. ETS stwierdził w nim, że analogiczna ustawa obowiązująca na Węgrzech narusza szereg zasad prawa Unii Europejskiej. W szczególności art. 63 TFUE z treści którego wynika zakaz ograniczania zarówno przepływu kapitału o wymiarze transgranicznym, jak i swobodnego przepływu tego kapitału. A także szeregu przepisów Karty Praw Podstawowych UE, konkretnie jej art. 7 – prawo do prywatności, art. 8 prawo do ochrony danych osobowych, art. 12 – wolność zgromadzania się i stowarzyszania. ETS stwierdził w uzasadnieniu wyroku, że przyjęte przepisy ustawy węgierskiej „które nakładają obowiązki w zakresie rejestracji, zgłaszania i jawności na określone kategorie organizacji społeczeństwa obywatelskiego korzystających bezpośrednio lub pośrednio ze wsparcia zagranicznego przekraczającego określony próg i które przewidują możliwość stosowania sankcji wobec organizacji niewywiązujących się z tych obowiązków, Węgry wprowadziły dyskryminujące i nieuzasadnione ograniczenia w odniesieniu do darowizn zagranicznych przekazywanych organizacjom społeczeństwa obywatelskiego, z naruszeniem zobowiązań, które na nich ciążą (…)”[3].
Ponieważ projekt ustawy polskiej jest w swoich założeniach niezwykle podobny do ustawy węgierskiej należy założyć, że projekt ministrów sprawiedliwości i środowiska jest także sprzeczny z prawem UE. Konkludując podnieść należy także, iż Konstytucja RP w art. 12 gwarantuje prawo do wolności stowarzyszania się, a w art. 47 prawo do prywatności. Zatem także i z tego powodu przyjąć należy, że projekt ustawy o jawności finansowania organizacji pozarządowych jest sprzeczny z prawem.
[1] https://www.gov.pl/web/pozytek/oswiadczenie-przewodniczacego?fbclid=IwAR2Vt4xse3lDcv-308wVitmt2FP8gcrCmvlEYEa-ZS_oA1Xp77wWTtEp4FE [dostęp z 10.08.2020]
[2] Ibidem.
[3] Wyrok ETS z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie C-78/18.
Bez kategorii